Kontuzje i urazy mogą przydarzyć się każdemu, amatorowi jak i profesjonalnemu sportowcowi.
W obecnym czasie aktywność jaką jest bieganie stało się jedną z najpopularniejszych i najbardziej rozpowszechnionych form ruchu. Coraz częściej i chętniej biegamy w różnego typu zawodach krótkodystansowych, półmaratonach, maratonach czy tez na dystansach ultra, pokonując swoje granice, rywalizując i sprawdzając się bijąc swoje własne rekordy. Okazuję się, że ponad 42% urazów narządu ruchu w czasie biegania dotyczy kolana. Zwykle kontuzje te mają charakter przeciążeniowy. Dolegliwości bólowe najczęściej pochodzą z niewydolności w stawie rzepkowo – udowym ale nie tylko. Przyczyn może być wiele.
Prawidłowa praca w stawie kolanowym polega na ślizgu rzepki wzdłuż powierzchni stawowej na kości udowej. Warunkiem jej prawidłowej pracy jest przede wszystkim kształt powierzchni stawowych, praca więzadeł oraz troczków. W momencie gdy rzepka widocznie „ucieka” do środka lub do zewnątrz wiedz że mechanika pracy twojego stawu jest bardzo zaburzona co sprawia że bieganie staję się dla stawu obciążeniem a siły działające na niego są nieprawidłowo rozkładane co prędzej czy później doprowadzi do urazu czy kontuzji. Efektywność biegania spada a ciało potrzebuje dużo większego nakładu energii do tej aktywności.
Ogromne znaczenie ma także wydolność i praca mięśnia czworogłowego uda. Mięśnie stanowią stabilizację zewnętrzną dla stawu. Dlatego ich siła warunkuję prawidłową prace stawową. Niestabilność związana z układem mięśniowym zawsze będzie doprowadzała do zaburzenia biomechaniki stawowej. Ważne jest aby zachować prawidłowy balans mięśniowy, czyli równowagę pomiędzy poszczególnymi mięśniami czy tez grupami mięśni w kontekście ich siły. Należy również pamiętać, że na optymalne działanie tego stawu wpływa także odpowiednia niezaburzona funkcja stawu biodrowego, skokowego oraz miednicy. Ograniczenie ruchomości w stawie skokowym będzie powodowało złe przyjecie obciążenia w czasie kontaktu stopy z podłożem. To spowoduje zły rozkład działającej siły na pozostałe elementy. Kolano pracuje zawsze „w osi” czyli w momencie przejścia z wyprostu do zgięcia w staniu powinno ono nie odchylać się do wewnątrz, ani do zewnątrz inaczej mówiąc pozostawać w linii wyznaczonej od środka biodra do drugiego palca stopy.
Staw kolanowy może pozostawać w dysfunkcji przez :
- Skrócenie mięśnia czworogłowego uda, jego zwiększone napięcie powodując ograniczenie ruchomości w stawie kolanowym
- Niewydolność głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda
- Zbyt duży kąt Q czyli tendencja ustawienia kolan do koślawości
- Lateralizacja rzepki czyli boczne przyparcie ,,uciekanie do zewnątrz’’
- Osłabienie siły mięśni pośladkowych, w szczególności mięśnia pośladkowego średniego, często też jest to związane z ograniczeniem rotacji w stawie biodrowym
- Zwiększone napięcie pasma biodrowo piszczelowego
- Nadmierna pronacja w stawie skokowym oraz niewystarczająca ruchomość w tym stawie
- Niezachowanie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa
- Wzmożone napięcie mięśniowe
- Brak stabilizacji, osłabienie niektórych mięśni
- Płaskostopie
- Postawa skoliotyczna
Ból kolana w czasie biegu
Ból kolan u biegaczy
Ból kolana pochodzący z samego stawu może być też związany z zaawansowanym uszkodzeniem chrząstki stawowej, gdzie uszkodzenie dotyczy już części unerwionych. Ponadto może dojść do drażnienia błony maziowej stanowiącej część torebki stawowej. Dochodzi do tego w wypadku znacznego już przeciążenia układu ruchu i przechodzenia a raczej przebiegania bólu w nadziei ze minie sam tak samo jak się pojawił. Proces ten zwykle trwa długo, powodując w czasie znaczne uszkodzenia. Organizm ludzki jest biomechanicznie dosyć skomplikowany. W każdej poszczególnej fazie ruchu, biegu musi zaistnieć odpowiednia praca struktur odpowiedzialnych za daną akcję. Jeżeli tak się nie stanie dochodzi do przeciążenia niektórych składowych całego aparatu co w konsekwencji doprowadza do pojawienia się bólu. Dlatego tak istotne jest by biegając zwracać uwagę na pracę wszystkich poszczególnych elementów mających wpływ na jakość tego biegu. Watro nagrać film ukazujący nasz bieg z pozycji od boku, od tyłu i na wprost i skonsultować to z fizjoterapeutą. Można w ten sposób ocenić jakość poszczególnych faz biegu, wyłapać złe wzorce ruchowe, najsłabsze ogniwa i spróbować je rozpracować poprzez odpowiednie ćwiczenia, terapię czy wprowadzenie nowych nawyków.
mgr Marlena Kmieciak